Çubuklu yangın merdiveni

Yangın merdiveni nedir?
Yangın durumunda, bir binadaki insanların sürat ve emniyetle tahliyesinde kullanılmak üzere bu göreve özel olarak tasarlanan korunumlu merdivenlerdir. Yangın merdivenleri "Z tipi" (çift kollu) ve "dairesel" merdiven olarak iki gruba ayrılır. Yangın vb doÄŸal afetler dışında terör saldırısı gibi binaların hızla boÅŸaltılması gerekilen durumlarda da kullanılan yangın merdiveni insan hayatı için büyük önem arz etmektedir.

Gerek yangın anında kiÅŸilerin emniyetli bir kaçışının saÄŸlanması ve gerekse olay yerine gelen itfaiyecilerin yangına müdahalesi için uygun kaçış yolları ve  yangın merdiveni yapıların vazgeçilmez unsurlarıdır.

Yangın merdivenleri hangi binalarda zorunludur?

Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediyesi Yangından Korunma YönetmeliÄŸi’ne göre;

a) Bütün iÅŸyeri, ticaret merkezleri ve topluma açık yapılarda kat sınırlamasına bakılmaksızın birden fazla kat varsa,

b) Bütün 10 veya daha yüksek katlı binalarda,

c) Giriş katından itibaren bir genel merdivenden, 20 den fazla dairenin faydalandığı konut binalarında

d) Katlar alanı toplamı 600 m2’den daha fazla olan veya zemin ile beraber dört normal katı aÅŸan büro binalarında, yangın merdiveni zorunludur. Asma katlar, kat olarak sayılmamakta, bodrum katlar kat olarak alınmaktadır.

Yangın merdiveni hangi uzaklıkta olmalı?

Ä°stanbul Yangından Korunma YönetmeliÄŸine göre, bir hacimden korunmuÅŸ bir yangın kaçış yoluna  uzaklık en çok 30 m olmalıdır. Åžayet hacimlerde otomatik sprinkler sistemi varsa bu mesafe en çok 45  m olabilmektedir.

Uluslararası standartlara göre kullanım amacına ve binanın risk sınıfına göre, tek bir  yönden kaçış olması durumunda bir mahalden çıkış en fazla 6-12 m ve yangın merdivenine ulaÅŸmak  için toplam mesafe 12-18 m, birden fazla çıkış olması durumunda bu deÄŸerler 12-24 m ve 25-45 m  olmaktadır.

Topluma açık yapılar, toplantı yerleri, spor ve sergi salonları, sinema, konser salonları, okullar ve öÄŸretim kurumları, kışlalar, yurtlar, oteller, düÄŸün salonları, lokaller, klüpler, hastaneler, huzur evleri,  kreÅŸler, tehlikeli madde depoları, fabrikalar, 200 m2’den büyük imalathaneler ve benzeri yapılarda her kat en az iki çıkış ve en az bir yangın merdivenine baÄŸlantılı olmalıdır.

Açık yangın merdivenleri nasıl olmalıdır?
Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediyesi Yangından Korunma YönetmeliÄŸine göre; yangın merdivenleri bina içinde veya dışında konumlandırılabilir. Fakat, yüksek yapılarda yangın merdivenleri bina içinde tertiplenmelidir. Bina dışındaki yangın merdivenleri yüksek binalar için uygun deÄŸildir. Kat sayısı 7'yi  veya yüksekliÄŸi 20 metreyi geçen binalarda yangın merdiveni bina içinde yapılmalı ve korunmuÅŸ olmalıdır. Yangın merdiveni bina dış yüzünde yapılırsa, standartlara göre saÄŸ ve soldaki kapı ve boÅŸluklardan yeterli mesafede olmak koÅŸuluyla yapılabilir. Bunların dönel merdivenler olmasından kaçınılmalıdır. Dönel yapıldığı takdirde iniÅŸi engellemeyecek ÅŸekilde her kapı mutlaka bir sahanlığa açılmalıdır.

Açık yangın merdivenleri tercihen bölgenin hakim rüzgar yönünde olmalı ve bütün dışa açık yangın merdivenleri kar ve buzlanmadan korunmalıdır.

Yangın merdiveni genişliği ne kadar olmalıdır?

Yangın merdiveni geniÅŸliÄŸi; konutlarda 80 cm, topluma açık yapılarda 120 cm, sınırlı sayıda görevliye hizmet veren merdivenlerde 65 cm den az olmamalıdır. Yüksek katlı ofis binalarında 90 cm geniÅŸliÄŸinde olmalıdır. Kaçış yolları geniÅŸliÄŸi ise 180 cm den az olamaz. Huzurevi, hastahaneler ve benzerlerinde, hasta koÄŸuÅŸ kapıları 120 cm, hasta oda kapıları 100 cm den dar olamaz. Yangın merdiveni geniÅŸliÄŸi insan sayısına bağılı olarak aÅŸağıdaki tablodan da seçilebilir.

Ä°nsan Sayısı                  Çıkış GeniÅŸliÄŸi(cm)        Ä°nsan Sayısı         Çıkış GeniÅŸliÄŸi(cm)

1-50                                      80                               241-260                         130

111-170                             100                               281-300                         150

Ä°nsan sayısı 200 kiÅŸiyi aÅŸan salonlardan kaçış yollarına açılan kapılar geniÅŸ aÄŸzı yönüne açılacak ÅŸekilde huni biçiminde düzenlenmesi tavsiye edilmektedir.

Merdiven boÅŸluÄŸu yüksekliÄŸi, basamak üzerinden tavana serbest olarak en az 200 cm olmalıdır. Sahanlıklar arası kot farkı en çok 3.70 m olmalıdır.

Basamak geniÅŸlikleri ortalama 28 cm'den az ve basamak yüksekliÄŸi 18 cm'den çok olmamalı. DönüÅŸlerde, dar kenarlarda basamak geniÅŸliÄŸi 20 cm'nin altına inmemelidir.

Güvenli bir yangın merdiveninin özellikleri nelerdir?

Tamamen bina içindeki yangın merdivenlerinin kovalarında, daima açık kalacak havalandırma bacaları tesis edilmeli, duman kaçağından korunma saÄŸlanmalıdır.

Yüksek yapılarda mekanik havalandırma yapılmalı, bağımsız ve yangından korunmuÅŸ bir güç kaynağı kullanılmalıdır. Havalandırma ile ilgili olarak, bina dışıyla iliÅŸkili tam kagir yangın merdivenleri tercih edilmelidir.

Yangın merdiveni duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı madde kullanılmamalıdır. Bodrum kat yangın merdiveni ile diÄŸer katlar yangın merdivenlerinde farklı kovalar kullanılmalıdır. Yangın merdivenlerinin her iki kenarına küpeÅŸte veya korkuluk yapılmalıdır.

Yangın merdiveni kapıları nasıl olmalıdır?

Yangın merdivenlerine, yangına en az 90 dakika dayanıklı ve alev kesici, kaçış yönünde açılan ve kendi kendine kapanan kapılar aracılığıyla ulaşılması gerekir. Kapılarda kilitleme sistemi bulunmamalı ve kaçış yönünde anahtarsız olarak push-bar ile açılmalıdır. Yangın merdiveninden, özellikle itfaiyeciler için içeriye girme imkanı olmalıdır. Açma kolu ile veya bir anahtarla giriÅŸ saÄŸlanabilir. Kapılar, kendi kendine kapanan mekanizmaya sahip olmalıdır. (Kaynak: Makine Mühendisleri Odası, Mimari Tasarımda Yangın GüvenliÄŸi, Abdurahman Kılıç, Kazım Beceren)

Yangın YönetmeliÄŸi, yangın merdiveninden nasıl bahsediyor?

YANGIN YÖNETMELİĞİ

Karar Sayısı : 2009/15316

(...) MADDE 13 – Aynı YönetmeliÄŸin 34 üncü maddesinin altıncı ve yedinci fıkraları aÅŸağıdaki ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir.

(...) (6) Aksi belirtilmedikçe kaçış merdivenlerine, bir yangın güvenlik holünden veya kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan hol, koridor veya lobiden geçilerek ulaşılır.

(7) Acil durum asansörü ile yapı yüksekliÄŸi 51.50 m’den fazla olan binalarda kaçış merdiveni önüne yangın güvenlik holü yapılması zorunludur. Acil durum asansörünün yangın merdiveni önündeki güvenlik holüne açılması gerekir.”

(...) MADDE 18 –

(...) c) Yapı yüksekliÄŸi 30.50 m’den fazla ve 51.50 m’den az olan konutlarda, birbirlerine alternatif, her ikisi de korunumlu ve en az birinde yangın güvenlik holü düzenlenmiÅŸ veya basınçlandırma uygulanmış 2 kaçış merdiveni yapılması mecburidir. Kattaki konutların her birinin içinden bir yangın güvenlik holünden geçilerek yangın merdivenine ulaşılıyor ise binanın genel merdiveninin korunumlu olması gerekli deÄŸildir."